Jak tłumaczą organizatorzy, decyzja o ogłaszaniu tzw. krótkiej listy wynikała z tego, że chcieli, aby nagroda stała się pewnego rodzaju tubą, dzięki której czytelniczki i czytelnicy dowiedzą się o książkach, o których inaczej w ogóle by nie usłyszeli.
- Staraliśmy się myśleć o tej krótkiej liście w taki sposób, żebyśmy od razu stworzyli taką listę najważniejszych naszym zdaniem książek, które w tym roku po prostu warto przeczytać. To nie są tylko autorzy nieznani, bo choć mówimy o debiutantach, to pamiętajmy, że w Nagrodzie Gombrowicza mamy pierwszą lub drugą książkę, więc czytelnicy, którzy śledzą losy polskiej literatury znajdą autorów i autorki już znane, ale pojawiają się też takie nazwiska, które będą zaskoczeniem albo autentycznym odkryciem – mówi Anna Kałuża, członkini kapituły nagrody.
Ta lista zatem ma podpowiedzieć potencjalnym czytelnikom, na jakie tytuły i na jakich autorów warto zwrócić uwagę. To książki, które po prostu, w ocenie członków jury, są dobre. I, co ważne, często nie są to książki, o których było głośno i które były promowane.
- W dziewiętnastce, którą ogłaszamy, jest bardzo wiele książek, o których czytelnicy i czytelniczki, założę się, w ogóle nie słyszeli. Dlatego że w tej chwili promocja książek i ich jakość całkowicie się rozjechały. W zeszłym roku bardzo wiele książek było promowanych, także debiutów. I są debiuty, który bardzo były promowane, na które w naszym jury nie zagłosował nikt. I są debiuty, których nikt z nas wcześniej nie widział, a które przyszły do Nagrody Gombrowicza, a które z przyjemnością możemy umieścić co najmniej na tej krótkiej liście – tłumaczy Zofia Król, członkini kapituły.
Zdaniem organizatorów Nagrody, decyzja o ogłaszaniu tzw. krótkiej listy jest ważna także ze względu na obecną sytuację na rynku literackim i ze względu na dyskusję, która toczy się między wydawcami a autorami i autorkami.
- I to jest dyskusja o pieniądzach, o tym, czy autorki i autorzy zarabiają wystarczająco. W sposób oczywisty nie, te kwoty zaliczek, które autorzy i autorki dostają od wydawnictw, one prawie zawsze są znacznie zbyt niskie w stosunku do ilości pracy włożonej w książkę. Oczywiście jest pytanie, jak tę sytuacje uzdrowić. Ale przez te lata pracy w Nagrodzie Gombrowicza, nagrodzie, która docenia debiuty, czyli pierwsze lub drugie książki autorów, nauczyliśmy się, że wiele z nich to są książki bardzo niszowe. Wiele z tych najlepszych wydawanych jest w bardzo niszowych wydawnictwach, jednoosobowych, malutkich, których nie stać nie tylko na spotkania autorskie i dobre zaliczki, ale nawet na podstawową promocję książki. Dlatego tym bardziej wydaje nam się, że taką krótką listę warto ogłosić, bo to jest pewne wskazanie – i dla wydawców, i dla autorów i dla czytelników i czytelniczek.
Jak podkreśla Zofia Król, dziesięć lat pracy nad książkami zgłaszanymi do Nagrody Gombrowicza daje członkom kapituły zupełnie wyjątkowy ogląd tego, co dzieje się w polskiej literaturze debiutanckiej. To wspaniała okazja sprawdzania, sondowania pola literackiego, obserwowania pisarzy od samego początku, od momentu, w którym czasem autorzy sami jeszcze nie wiedzą, o czym chcą pisać, a ich książki bywają bardziej notesami niż pełnoprawną fikcją. Choć bywają także debiuty niezwykle dojrzałe. I taką właśnie dojrzałość widać w tegorocznej Nagrodzie. Jak mówią jurorzy, w tej edycji było bardzo niewiele bardzo złych książek. I były to książki bardzo różne, co znalazło swoje odzwierciedlenie na „krótkiej liście”
- Wybraliśmy książki bardzo różne ze względu na gatunek, na to co się w nich znalazło, jak jest opowiadany świat. Są i eseje, i reportaże, my zwykle na pierwszym miejscu stawiamy prozę beletrystyczną, więc te reportaże muszą być bardzo dobre, z takimi aspiracjami literackimi, jest sporo zbiorów opowiadań, są powieści. W tym roku znów powtarza się opowieści o różnych rodzinnych historiach, czyli mamy dom, rodzinę i różne traumatyczno – problematyczne historie, ale mamy je też opowiedziane z takiej niekoniecznie realistycznej, obyczajowej perspektywy. Pojawiła się jedna czy dwie książki, które można zakwalifikować jako S-F czy jakiś taki rodzaj postapokaliptycznej opowieści – mówi Anna Kałuża.
Na krótkiej liście, przypomnijmy, znalazły się:
1. Dorota Borodaj, „Szkodniki. O ludziach, maszynach i drzewach w Puszczy Białowieskiej”, Dowody
2. Agnieszka Burton, „Ozland. Przestrzeń jest wszystkim”, Dowody
3. Agata Ciastoń, „Na środkowym pasie latem trawa była zielona", Wydawnictwo Warstwy
4. Barbara Elmanowska, „Woliera", Wydawnictwo J
5. Marta Hermanowicz, „Koniec”, ArtRage
6. Aleksandra Kasprzak, „Wydrąż mi rodzinę w serze”, Biuro Literackie
7. Elżbieta Łapczyńska, „Mowa chleba", Wydawnictwo Agora
8. Jul Łyskawa, „Prawdziwa historia Jeffreya Watersa i jego ojców", Wydawnictwo Czarne
9. Jadwiga Malina, „Przysłona", Wydawnictwo Cyranka
10. Joanna Mazur, „Ciepło-zimno", Wydawnictwo Seqoja Ewa Klimek
11. Anna Mazurek, „Zwierzęta łowne”, Grupa Wydawnicza Foksal
12. Monika Muskała, „Rondo Rodeo”, Nisza
13. Katarzyna Pochmara-Balcer, „Swobodne wpadanie", Wydawnictwo Cyranka
14. Katarzyna Sobczuk, „Mała empiria”, Dowody
15. Sławomir Sochaj, „Niedopolska", Wydawnictwo Filtry
16. Natalka Suszczyńska, „Chipsy dla gości”, Ha!art
17. Krzysztof Sztafa, „Wielka radość w polskich domach", Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu
18. Maciej Wnuk, „Miejsca odległe", Biuro Literackie
19. Patryk Zalaszewski, „Luneta z rybiej głowy", Wydawnictwo Czarne
W czerwcu kapituła ogłosi piątkę nominowanych, laureata poznamy we wrześniu.
Nagroda Literacka im. Witolda Gombrowicza przyznawana jest za debiut, rozumiany jako pierwsza lub druga książka danego autora, napisana prozą artystyczną w języku polskim. Główna nagroda to 40 tys. złotych. Dzięki wsparciu Samorządu Mazowsza, od kilku edycji wszyscy nominowani otrzymują wyróżnienia w wysokości po 5 tys. złotych. W skład kapituły wchodzą wybitni znawcy literatury: Ewa Graczyk (przewodnicząca), Anna Kałuża, Zofia Król, Zbigniew Kruszyński, Józef Olejniczak, Piotr Sadzik, Justyna Sobolewska. Sekretarzem kapituły jest Tomasz Tyczyński.
Organizatorami nagrody są Prezydent Radomia oraz Muzeum Witolda Gombrowicza. Honorowy Patronat sprawuje Rita Gombrowicz.
Mecenasami Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza są Jarosław Krzyżanowski i Zakłady Automatyki KOMBUD S.A. Partnerem Głównym jest Unidevelopment S.A. Partnerem Strategicznym jest Samorząd Województwa Mazowieckiego.
Patroni medialni Nagrody to: Gazeta Wyborcza, Książki. Magazyn do Czytania, TVP Kultura, Booklips.pl, Polskie Radio Trójka.
