​pH gleby a metale ciężkie

W każdej glebie występują metale ciężkie takie jak glin (Al), żelazo (Fe), rtęć (Hg), ołów (Pb) i inne. Ich stężenie w roztworze glebowym i obecność form dostępnych dla roślin i wpływających na jej procesy fizjologiczne oraz cechy morfologiczne, zależy od pH gleby. W glebach zasadowych, czyli o pH powyżej 7,3 są one praktycznie nieobecne w roztworze glebowym. Stężenie metali ciężkich zwiększa się natomiast wraz z obniżeniem odczynu gleby — największe jest w glebach kwaśnych i bardzo kwaśnych. Metale ciężkie wpływają negatywnie na rozwój systemu korzeniowego i ograniczają pobranie składników pokarmowych oraz wody. W efekcie czego spada ilość i jakość plonu handlowego. Spośród zbóż najbardziej wrażliwy na obecność metali ciężkich w glebie jest jęczmień ozimy i jary.

​Jakie jest optymalne pH gleby dla dostępności mikroelementów?

W Polsce ze względy na odczyn gleby wyróżnia się:

• pH większe od 7,3 - gleby zasadowe

• pH od 6,6 do 7,2 - gleby obojętne

• pH od 5,6 do 6,5 - gleby lekko kwaśne

• pH od 4,6 do 5,5 - gleby kwaśne

• pH poniżej 4,5 - gleby bardzo kwaśne

Większość mikroelementów największą dostępność ma w przedziale od 5,5, do 7,2, czyli zgodnie z powyższą klasyfikacją, największa ich przyswajalność powinna być na glebach lekko kwaśnych lub obojętnych. Należy jednak pamiętać, że przy odczynie lekko kwaśnym zwiększa się także aktywność jonów metali ciężkich. Stąd też w celu ograniczenia jego negatywnego wpływu na plonowanie, rekomendowane jest utrzymywanie odczyny gleby zbliżonego do obojętnego.

Jedynie dostępność molibdenu na glebach lekko kwaśnych może być ograniczona, ponieważ jego przyswajalność rośnie wraz z pH gleby i najlepsza jest na glebach zasadowych. Na glebach zasadowych zmniejsza się natomiast dostępność pozostałych mikroskładników.

Szczegóły dotyczące prawidłowego wapnowania gleby oraz wyboru odpowiednich nawozów wapniowych znajdziesz w artykule: https://osadkowski.pl/blog-agrotechnika/wapnowanie-gleby-dlaczego-warto-wybrac-wapno-granulowane.

​Przyswajalność siarki

Siarka w glebie występuje głównie jako cześć związków organicznych, natomiast dużo mniej jest siarki mineralnej (około 10%). Siarka z gleby przez system korzeniowy może być pobierana tylko przez jony siarczanowe. Ich największa koncentracja w glebie jest w przedziale pH od 4,0 do 7,0. Wynika z tego jednoznacznie, że pH gleb polskich w małym zakresie wypływa na dostępność siarki.

Zbyt niskie pH jest niewątpliwie czynnikiem limitującym plon. Dlatego rekomendowany jest regularny pomiar odczynu gleby i wykonanie wapnowania. Może mieć ono charakter korygujący, gdy pH gleby zbliżone jest do optymalnego dla uprawianych roślin w zmianowaniu lub konieczny- na glebach bardzo kwaśnych i kwaśnych.

​Wpływ pH gleby na dostępność składników pokarmowych

Odczyn gleby decyduje o koncentracji przyswajalnych form składników pokarmowych oraz aktywności metali ciężkich w roztworze glebowym. Optymalne pH dla większości mikroelementów mieści się w przedziale 5,5–7,2 (gleby lekko kwaśne do obojętnych), natomiast w glebach kwaśnych wzrasta stężenie toksycznych metali ciężkich (glin, żelazo, ołów), które ograniczają rozwój systemu korzeniowego. Zbyt niskie pH hamuje plonowanie, dlatego zaleca się regularne pomiary odczynu gleby. Utrzymywanie pH zbliżonego do obojętnego minimalizuje negatywny wpływ metali ciężkich i zapewnia optymalną przyswajalność większości składników pokarmowych.